MAVİ BALİNA OYUNU NEDİR?
Mavi Balina oyununu
yönetenler arasında Türkler olabilir mi?
Mavi Balina üzerine çalışmalar yapan Prof. Dr. H. Eray
Çelik, Türkiye’de 150’den fazla çocuğun şu anda bu oyunu oynuyor olabileceğini
söylüyor. Çelik’e göre oyunu yönetenler arasında Türk operatörler de var.
Geçen hafta Van’ın Tuşba ilçesinde yaşanan intihar olayı, İnternet üzerinden oynanan Mavi Balina oyununu bir kez daha gündeme getirdi.
2 Nisan’da meydana gelen olayda 14 yaşındaki Sevda E., aynı yaşlardaki üç
arkadaşıyla birlikte Akköprü Tepesi’ne çıktı ve yüzlerce metre yüksekliğindeki
kayalıklardan atlayarak hayatına son verdi. Beraberindeki üç çocuk ise son anda
kayalıklara gitmekten vazgeçen bir başka çocuğun ihbarıyla kurtarıldı.
Emniyetteki ifadelerde yedi çocuğun Mavi Balina oynadığı ve oyundan
etkilenen dördünün intihar etmek için kayalıklara çıktığı anlaşıldı.
Mavi Balina’dan etkilenen çocuklar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl
Müdürlüğü’ne bağlı Çocuk İzleme Merkezi’ne teslim edildi.
Yürütülen soruşturma neticesinde intihar eden Sevda E.’nin koluna, oyunun
şifrelerinden biri olarak bilinen "f57”yi kazıdığı ortaya çıktı.
"Toplumu
biyolojik atıklardan temizliyorum”
Türkiye medyasında çıkan haberlere bakıldığında, 2016’dan bu yana 100’e
yakın çocuğun Mavi Balina nedeniyle intihar ettiği sonucu ortaya çıkıyor.
Peki, Mavi Balina nasıl bir oyun? Oyunu erişime engellemek mümkün değil mi?
Mavi Balina adlı oyunun ilk olarak Rusya’da 2015 yılında, Rina Palenkova
adlı genç bir kadının intiharıyla ortaya çıktığına inanılıyor.
Oyunun Rusya gündemine oturmasıyla pek çok çocuk intiharı da Mavi Balina’ya
bağlanmaya başladı.
Oyuncuları intihara sürükleyen Mavi Balina’yı yaratan Philipp Budeikin,
"gençleri intihara sürükleme” gerekçesiyle Kasım 2016’da tutuklandı. “Bir
insanlar vardır, bir de biyolojik atıklar. Ben toplumu bu ikinci tür olan
biyolojik atıklardan temizliyorum. Bazen bunun yanlış olduğunu düşünsem de
sonunda doğru olanı yaptığımı biliyorum” diyen Budeikin suçunu kabul etti ve üç
yıl hapis cezasına çarptırıldı. Budeikin ayrıca oyunu ilk olarak 2013 yılında,
"f57” adıyla kurduğunu da söyledi.
Uzmanlara göre Mavi Balina adlı oyunu engellemek ya da kullanılamaz hale
getirmek imkânsız. Zira Mavi Balina, diğer bilindik oyunlar gibi bir uygulamaya
ya da sabit bir erişim adresine sahip değil. Kullanıcılar oyuna değil, oyun
kullanıcılara erişiyor. Hatta çoğu zaman başka bir kullanıcının referans
olmasıyla başlıyor süreç.
İnsanları ölüme sürükleyen oyunda toplam 50 talimat bulunuyor. Önceleri
“Sabaha karşı 4.20’de uyan ve korkunç videolar izle”, “Koluna mavi balina çiz”,
“Sosyal medya hesabından ‘Ben balinayım’ mesajı paylaş” gibi gerçekleştirilmesi
basit görevler verilse de ilerleyen aşamalarda işin rengi değişiyor.
Zamanla oyunculardan özel hayatlarına dair bilgileri paylaşmaları,
kollarına jiletle "f57” yazmaları ya da yine jiletle mavi balina çizmeleri
isteniyor. Yüksek yerlere çıkmaları ve korkuyu yenmeleri talep ediliyor. 50’nci
görev ise oyuncunun intihar etmesidir. İntihara karşı gelen oyuncularınsa
ailelerine zarar vermekle tehdit edildiği belirtiliyor.
"Yönetenler
arasında Türkler de olabilir”
Van 100'üncü Yıl Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Araştırma Merkezi’nde
görevli Prof. Dr. H. Eray Çelik, Mavi Balina üzerine çalışmalar yürütüyor.
DW Türkçe ’ye konuşan Çelik, oyuncuların küratör denen oyun yöneticileriyle
karşılıklı görüşme yaptığını söylüyor ve talimatların WhatsApp, Facebook ya da
diğer sosyal medya ağlarındaki özel mesajlaşmalar la gönderildiğini belirtiyor.
Çelik'e göre küratörler, sosyo-ekonomik düzeyi düşük, talimatlarla kontrol
edebileceği kişileri sosyal ağlar üzerinden temas kurarak oyuna dâhil
ediyorlar. Mesajlaşmalar la oyuncuları hem fiziksel, hem de psikolojik olarak
intihara hazır hale getiriyorlar.
Van’da intihar eden Sevda'nın yabancı dil eğitimi verilen bir kolejde
öğrenim görmediğini hatırlatan Çelik dikkat çekici bir iddia atıyor ortaya ve
“Talimatları verip çocukları intihara ikna eden yöneticinin psikolojiden
anlıyor olması gerekir. Psikolojideki en önemli şeylerden biri de dildir. Bu da
bana oyunun yöneticileri arasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının olduğunu
düşündürüyor çünkü çocukları kendi canlarına kıymaya ikna etmek için ortak bir
dil kullanması gerekiyor” diyor.
Mavi Balina nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısına dair sağlıklı bir
istatistik olmadığını sözlerine ekleyen Çelik, “Ancak dünyada çıkan haberlere
bakarak bir karşılaştırma yaptığımızda Türkiye’nin üst sıralarda olduğunu
görüyoruz” diye konuşuyor.
Mavi Balina’nın kimilerine göre bir efsaneden ibaret olduğunu, intihar
vakalarının da oyunla ilgisi olmadığını düşünenler bulunduğunu hatırlattığımız
Çelik, “Bu çocukların Mavi Balina nedeniyle intihar ettiklerini, oyundaki komutlardan
bazılarının yerine getirildiğine dair izleri görerek söylüyoruz. Kimisi kendi
bedenine, kimisiyse sırasına ya da defterine çizimler yapıyor” yanıtını
veriyor.
Van'daki son vakıayı yakından takip eden uzman, yalnızca bu şehirde 10
çocuğun Mavi Balina oynadığını belirterek “Her ilde en az iki çocuk oynuyor
olsa, Türkiye genelinde 150’den fazla çocuk bu tehlikeyle karşı karşıya” diyor.
Üniversite olarak bir iletişim numarasıyla Van halkına çağrıda
bulunduklarını söyleyen Çelik, bir hafta içerisinde onlarca ailenin
çocuklarının bu oyunu oynadığından şüphelendiği için kendileriyle iletişime
geçtiklerini de anlattı.
"Çok fazla dile getirmek oyuna merakı tetikliyor”
Bahçeşehir Üniversitesinde görevli Siber Şiddet ve Çocuk alanında uzman
Dr. Öğretim Üyesi Seda Gökçe Turan ise Mavi Balina oyununun psikolojik boyutunu
DW Türkçe ‘ye değerlendirdi.
İnternet bağımlılığına dikkat çeken Turan, iletişim kurmayı beceremeyen
çocuğun kendisini nasıl ifade edeceğini bilmediğini ve bu noktada sıkıntılar
yaşadığını söylüyor. Turan’a göre diğer bir problem de, yetişkinlerin Mavi
Balina gibi tehlikeli oyun ya da platformları gereğinden fazla dile getirerek
bunu çocuk açısından bir merak unsuru haline dönüştürmesi.
Uzmana göre Türkiye’de yetişkinlerin İnternet kullanımı da çok problemli.
Öyle ki, çoğu yetişkin bağımlılık derecesinde İnternet-te zaman geçirdiği için
çocuğuyla ilgilenmiyor, iletişim kurmuyor, onun İnternet-te ne yaptığından
habersiz.
Turan, küçük yaştaki çocukların bir oyun nedeniyle intihara nasıl
yeltenebildiğini ise şu sözlerle açıklıyor: “Ergenlik döneminin en belirgin
özelliği itirazdır. Çocuk, kimlik arayışında olduğu için her şeye ‘hayır’ der.
Bu dönemde ebeveyn de çocukla sağlıklı iletişim kuramıyorsa, çocuk da kendini
sağlıklı bir şekilde ifade edemiyor. Bu yapıdaki çocuğun bilgisayar başında
oyun oynarken gerçeklik algısının kopması, içine kapanması çok normal. Bunun
sonucu olarak da intihara meyledebilir.”
Turan’a göre çocuklarında bu tür semptomlar-belirti-gözlemleyen
ebeveynlerin mutlaka bir uzmanla iletişime geçmesi gerekiyor.
Türkiye'de pek çok çocuk Mavi Balina oynamak için hâlâ arayışta. Özellikle
Twitter, İnstagram ve Rusya merkezli Vkontakte’te yaptığımız aramalarda Türk
kullanıcıların, küratörlerin kendilerine ulaşması için oyuna dair anahtar
kelimelerle paylaşımlar yaptığı görülüyor.
Tunca Öğreten / İstanbul
© Deutsche Welle Türkçe
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder