ÇANAKKALE SAVAŞLARI
Birinci
Dünya savaşında (1915) Osmanlı Devleti’nin, Çanakkale Boğazını geçmek isteyen
İtilâf kuvvetleriyle yaptığı savaşlar. Bahriye Nazırı CHUCHİL’İN teklifleri ve
İngiltere’nin ısrarıyla İtilâf Devletlerince girişilen hareketin amacı, Rusya
ve doğrudan temasa geçmek, onlara silâh ve malzeme yardımı yapabilmekti. Bu
yolla Süveyş Kanalı ve Hint yolu üzerindeki Türk baskısı da kaldırılmış olacak;
savaşa katılmak istemeyen Balkan devletleri İtilâf devletleri yanında yer
almaya zorlanacaktı.
SAVUNMA
DÜZENLERİ:
Yapısı
bakımından, savunmaya elverişli olan Boğaz, Türkler tarafından mayınlanmıştı.
Tabyalar toprak ve taştandı. Zırhlı veya betondan tabya yoktu. Ayrıca birçok
sahte mevzi yapılmıştı. Savunma düzeni dış, orta ve iç bölgeler olmak üzere üçe
ayrılmıştı. Bunların kumandası Miralay CEVAT Bey’deydi. Savaş ilânından birkaç
gün sonra 03 Kasım 1914’de İngilizler SEDDÜLBAHİR ve KUMKALE tabyalarını topa
tuttular. 19 Şubat 1915’te Boğazın dış tabyaları tahrip edildi. Ayrıca karaya
çıkarılan askerler tahrip işini tamamladılar. Bu harekâtta Türkler 19 top
kaybetti. Dış savunmanın düşmesi bazı ülkelerde büyük yankılar meydana getirdi.
Bulgaristan, çekingen bir durum aldı. İtalya İtilâf devletlerine meyletti.
Yunanlıların İstanbul’a girmelerini istemeyen Ruslar, 40.000 kişilik yardımcı
bir kuvvet göndermeyi teklif ettiler. Bunun üzerine İngilizler ve Fransızlar,
boğazları Ruslara vermeyi vaat ettiler. Bundan sonraki büyük taarruzun Marmara
denizine geçmek amacıyla Fransız ve İngiliz harp gemileri tarafından 18 Mart
1915’de plânlandı. Orta Savunma Tabyaları, sürekli olarak bombardıman edildi.
Dış hatlara komandolar çıkarıldı. Boğazdaki mayın tarama ve temizleme işi
başarıyla yürütüldü. Fakat 7-8 Mart gecesi Yüzbaşı Hakkı Bey kumandasındaki
Nusret mayın gemisi, karanlık limana sezdirmeden tekrar mayın döşedi. İtilâf
kuvvetlerinin 16 harp gemisi 18 Mart 1915’de Boğaza girerek tabyaları ateşe
tuttular. Gerek mayınlar ve gerekse bataryaların atışları ile itilâf kuvvetleri
birçok gemi kaybederek geri çekildi.
18
Mart hücumu, Çanakkale’nin karadan yardım görmedikçe geçilemeyeceğini gösterdi.
Bunun üzerine İngiliz, Fransız ve ANZAC’LARDAN (Avustralya, Yeni Zelanda
ordusu) kurulan 70.000 kişilik kuvvet, 25 Nisan 1915’de SEDDÜLBAHİR ve ARIBURNU
bölgelerinde karaya çıkarıldı. Düşman kuvveti, 109 harp ve 308 taşıt gemisi ve
özel çıkarma araçlarıyla denizden desteklenmekteydi. Bu çıkarmaya karşı savunma
görevi 5. Orduya verildi.
İlk
çıkarmalar SEDDÜLBAHİR, ARIBURNU ve KUMKULE’YE yapıldı. Bazı yerlerde başarı
kazanan düşman kesin sonuca gidemedi. SEDDÜLBAHİR ve ARIBURNU’NU almayı
başaramadı. Binbaşı Mahmud Bey idaresindeki Türk kuvvetleri, düşmanın iç
bölgelere sızmasını engelledi. İlk çıkarma günü 19. Tümen kumandanı Mustafa
Kemal Bey (ATATÜRK), 17. Piyade Alayını CONKBAYIR’INA vaktinde yetiştirerek
KOCAÇİMEN tepesinin düşman eline geçmesini önledi. Düşman 25 Nisan 1915
harekâtında büyük kayba karşılık küçük bir köprübaşı elde edebildi, orada
tutundu. Türk kuvvetleri gecenin karanlığından faydalanarak düşmanı denize
dökmek istediyse de bu harekâtta yer alan Arap askerlerinin başarısızlığı ve
çıkarttıkları gürültü buna imkân vermedi. Öte yandan, 15.000 kişilik ANZAC
kuvveti de karaya çıkarılmıştı. Aynı günlerde düşman SAROS körfezine, BEŞİKE
Limanına gösteriş çıkarmaları yaptı. Sonraki günlerde de ALÇITEPE ve
ARIBURNU’NDA, KOCAÇİMEN Tepesini elde etmek için harekete geçti. Fakat 5. Ordu
kuvvetleri büyük kayıplara rağmen düşmanı püskürttü. Bu arada yapılan
SEDDÜLBAHİR, ARIBURNU ve deniz savaşları çok kanlı geçti. Düşman SEDDÜLBAHİR’E
26 NİSAN günü top ateşiyle hücuma başlamıştı. 01 Mayıs gecesinde ve daha sonraki
günlerde 17.000 kişilik Türk kuvveti karşı saldırıya geçti. Fakat bunda başarı
kazanılamadı. Türkler 16.000 kayıp verdiler. İngilizlerin kaybı ise 14.000
kişiydi.
Düşmanın
ikinci hücumu, 06 Mayıs ile 08 Mayıs arasında ALÇITEPE’Yİ ele geçirmek için oldu.
Birkaç kere siperlere giren Fransızlar püskürtüldü. Sadece birinci hat
siperleri düşman elinde kaldı. 26 Nisanda ve daha sonraki günlerde denizde
savaşlar oldu. Türklerin NURULBAHİR gemisi battı. GÜLCEMAL vapuru yara aldı.
Buna karşılık İtilâf kuvvetlerinin GOLİATH zırhlısı batırıldı.
14
Mayıs’ta İngiliz Harp Komitesi savaşa devam kararı aldı ve İngiliz Kabinesinde
bazı vekiller değiştirildi. 18 Mayıs’a kadar önemli çarpışma olmadı. Haziran
ayında kanlı siper muharebeleri yapıldı. 04 Haziran’da 50.000 kişilik Fransız
ve İngiliz ordusu 25.000 kişilik Türk ordusu üzerine top ateşi desteğinde
taarruza geçti. Taarruzda zırhlı araçlar da kullanıldı. Bu hücum ÇANAKKALE’DEKİ
en kanlı muharebe oldu. Düşman bazı Türk siperlerine girdi. 09 TEMMUZ’DA
SEDDÜLBAHİR kumandanlığına VEHİP Paşa getirildi. Biraz sonra KEREVİZDERE
savaşları başladı. Çıkarmanın başlamasından 70. Güne kadar Türk Ordusu, 100.000
kayıp verdi Her şeye rağmen düşman ilerlemeyi başaramadı. Yeni bir çıkarma
yapmaya karar verdi. Amaç ANAFARTALAR platosunu ve KOCAÇİMEN’İ ele geçirmekti.
Taze kuvvetler Ağustos başında SUVLA kıyılarına baskın halinde çıkarma
yaptılar. Bunun üzerine MUSTAFA KEMAL’İN (ATATÜRK) emriyle 28. Ve 41. Alaylar 10 Ağustos’ta hücuma
hazırlandı. Kumandanın kısa bir konuşmasından sonra, süngü hücumu başladı.
Düşman siperlerinde bastırıldı. Türkler ŞAHİNSIRT’A kadar ilerledi. Savaş
sırasında MUSTAFA KEMAL’İN göğsüne bir şarapnel parçası çarptı. Düşman, MUSTAFA
KEMAL’İN (ATATÜRK) yönettiği bu harekette ağır kayıplar vererek püskürtüldü.
1915
Yılının Sonbahar ayları kanlı, fakat sonuç alınamayan çarpışmalarla geçti. Türk
başkumandanlığı 1. Orduyu GELİBOLU’YA yolladı. Böylece 3 gün içinde ÇANAKKALE
Boğazını geçeceklerini sanarak giriştikleri savaşı bir an önce sonuçlandırmak
isteyen İtilâf Devletleri, yeni kuvvetler sağlamaya çalıştılarsa da sonuç
alamadılar. General CHARLES MONROE,
ÇANAKKALE’NİN boşaltılması gereğini belirten bir rapor verdi. Bunun
üzerine 05 ARALIK tarihinde iki İngiliz Tümeni SELÂNİK’E gönderildi. Kasım
ayında başlayan kar ve yağmur fırtınası, siperlerde birçok askerin boğulmasına
sebep oldu. Bu felâkette düşmanın kaybı do çoktu.
Limanda
birçok küçük gemi battı. Neticede çıkarma sahaları düşman tarafından
boşaltıldı. Gizlice yapılan boşaltma hareketi sonucu Ocak 1916’da GELİBOLU
Yarımadası tamamen bırakılmış oldu. Bu arada bazı çarpışmalar da oldu.
ANAFARTALAR ve ARIBURNU çekilmesi sırasında dikkati dağıtmak için düşman 19
Aralık günü SEDDÜLBAHİR bölgesine saldırdı. Buraya döşenmiş olan mayınlar
Türklerin düşmanı takibine imkân vermedi.
ÇANAKKALE, Birinci Dünya Savaşında Türkiye’nin
çarpıştığı o cepheden biriydi. Türk Kara Ordusu savaş araç ve gereçleri
bakımından çok zayıftı. Burada görev alan Türk Deniz Kuvvetleri, 1911-1912
İtalyan ve 1912-1013 Balkan Savaşlarında yıpranmış durumdaydı. Savaş sırasında
Türkiye, Müttefiklerinden beklediği yardımı göremedi. Sadece Alman Subayları,
Türk Subayları yanında görev aldılar. Avusturya’nın yardımı iki bataryadan
ibaret kaldı. Beklenen silah ve malzeme yardımı sağlansaydı, sonuç daha farklı
olabilirdi.
ÇANAKKALE
SAVAŞLARI 8,5 ay sürdü. Türk Ordusunun karşı koymasıyla ÇANAKKALE, IRAK,
FİLİSTİN cephelerinde bir milyona yakın İngiliz, Fransız askeri batıdaki ana
cephelerinden uzak tutulmuş oldu. Savaşlar iki taraf için büyük kayıplara sebep
oldu. İtilâf Devletleri ÇANAKKALE’YE önce 70.000 kişi göndermişlerdi. Sonradan
bu kuvvet 500.000’e çıkarıldı. Bunun 400.000’i İngiliz, 79.000’i Fransız
ordusundandı. İngilizlerin kaybı 115.000’i ölü, yaralı, esir ve memleketine
gönderilen 90.000’i hasta olmak üzere 205.000 idi. Fransızların kaybı 47.000’di.
Türklerde ise ölü, yaralı ve hasta sayısı 252.300’ü buldu. MEYDAN LAROUSSE 4.
CİLT. Sayfa: 348, 349’dan bizzat tarafımdan not alınmıştır. 20 MART
2018-Salı-Seyhan/ADANA
ÇANAKKALE SAVAŞIYLA İLGİLİ ANLATILANLAR HURAFE
DEĞİLDİR:
Biz
bildiklerimizi Çanakkale’ye hurafe karıştırılıyor ithamlarına kulağımızı
tıkıyor anlatıyoruz. Miralay Cevat Paşa’nın rüyada gördüğü, Efendimizin tecelli
buyurduğu işaretle koyduğu 26 mayın, Seyit Onbaşı’nın tek başına kaldırdığı ve
bir insan gücüyle kaldırılmasının imkânsız olduğu 276 kiloluk top mermisini
nasıl izah edeceksiniz?
Oradaki
manevî gücü inkâr edince Çanakkale diye bir şey kalmaz ortada. Maddi gücümüz
yok. 18 Mart 1915’de Deniz Zaferi kazandık. Hem de dünyanın en büyük deniz
armadasına karşıdır. Hangi deniz gücüyle? Ortaya koysanız komedi çıkar.
Dünyanın en büyük deniz zaferini kazandık. Evet doğrudur. Karşımızdakini herkes
anlatıyor. Dünyanın en büyük armadasıdır.
Düşmanın
bütün zırhlıları isim, isim sayılıyor. Batanlar, yaralananlar, kaçanlar hepsi
bellidir. Kimse sormuyor, bizim denizde neyimiz vardı da dünyanın en büyük
zaferini kazandık. Ayrıca dünyada ilk defa denizde, karada ve havada aynı anda
yapılan ilk savaşıdır Çanakkale… Hangi maddî güçle, bu büyük zafer kazanıldı
kimse sormuyor. Sağdan say 26 mayın, sondan say Seyit Onbaşı ve diğerleridir.
Burada bir maneviyat var, bunu inkâr edemezsiniz. Bu hurafe değildir, imanın ta
kendisidir.
Eski
Genelkurmay Başkanımızın iki sene önce söylediği bir sözü vardı. Hurafe
diyenlere en güzel cevabı o vermişti. “NE ZAMAN ÇANAKKALE’YE GİTSEM VE ŞEHİTLİKTE
DOLAŞSAM, ŞEHİTLERİN KONUŞTUĞUNU HİSSEDERİM, DUYARIM.” Bunu kalp gözü,
kalp kulağı açık herkes bir şekilde duyar ve hisseder. Allah, kalplerimize
kulak versin de hurafe diyenler de duysun. Yazan: Vehbi VAKKASOĞLU
NOT:
Nesil Takvimi 2014-4. Bölge-Bizzat tarafımdan not alınmıştır.
19.03.2018-Pazartesi-Emin DEĞİRMENCİ-Seyhan-ADANA-
Ben
de bizzat şunu eklemek istiyorum. Çanakkale Savaşları asla ve asla Gazi Mustafa
Kemal ATATÜRK’SÜZ düşünülemez. Bu savaşı kazanmamızda ATATÜRK’ÜN de çok büyük
katkıları olmuştur. Ruhu şad; Cennet Mekânı olsun ATATÜRK’ÜN ve bütün
şehitlerimizin ruhuna EL FATİHA okumayı asla ihmâl etmeyelim. Bunu her an ve
her zaman yapmayı unutmayalım.
Bizim
tek düşmanımızın her zaman ve her yerde yine de kendi nefsimizin olduğun asla
unutmayalım. Bir insan yalnız kaldığında bile yanında yüz binlerce insanın
olduğunu hissetmelidir. Bir de şu var bizi yaratan Yüce Allah'ın her an bizi
gördüğünü ve gözetlediğinden emin olmalıyız. İşte ÇANAKKALE HARBİ de böyle bir
şeydi. Allah, bütün askerlerimizin îmân kuvvetini; birlik ve berâberliğini
gördü. Böylece onlara manevi bir kuvvet verdi. Bu kuvvet karşısında bütün dünya
bile diz çökeceğinden eminim. Onun için asla ve asla Türkiye'nin yalnız başına
olduğunu kimse zannetmesin. Bu günden itibaren yediden yetmişine kadar
Türkiye'mizin bütün insanlarının birlik ve berâberlik içinde olmaları
gerekmektedir. Askerlerimizin tırnaklarına bile en ufak bir zarar gelmeden tezkerelerini
almalarını yüce Allah’tan niyaz ediyorum. Şehitlerimize sonsuz rahmet
diliyorum. Gazilerimize de iyilikler ve güzellikler vermesi için dua ediyorum.
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ÜN, Çanakkale Savaşlarındaki ARIBURNU ve
ANAFARTALARDA yapmış olduğu üstün komutanlık dehasını asla aklımızdan
çıkartmamalıyız. Eğer ATATÜRK olmasaydı. Emin olun bu savaş kazanılmazdı. Gazi
Mustafa Kemal ATATÜRK'ÜN göğsüne şarapnel parçaları saplanmıştır. O şu güzelim
Türkiye'mizin en büyük gazilerinden biri değil midir? Şehitlerimize rahmet
okurken asla ATATÜRK'Ü de unutmayalım. Türkiye’de DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞINI
ilk defa kuran bile ATATÜRK değil midir? Ayrıca ilk defa KUR’AN-I KERİM’İN
Türkçe olarak yayınlanmasını emreden yine Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK değil
midir? Emin olun, Atatürk'ün kalbinin bulunduğu cebinde bir küçük KUR'AN-I
KERİM kitapçığının olduğu başkaları tarafından söylenilmektedir. Olabilir neden ve niçin olmasın ki. ATATÜRK,
gayet dini bütün ve gayet inançlı bir insandı. Onun gibi bir deha Türkiye’ye
değil; dünyaya bile gelmez… Ben bundan ismim gibi eminim. Udi Emin Bey-Emin
DEĞİRMENCİ-21.03.2018-Çarşamba-Seyhan-ADANA
ÇANAKKALE
için yazılan en güzel; en anlamlı ve en duygulu şiir
ŞU BOĞAZ
HARBİ
Şu Boğaz Harbi Nedir? Var mı ki dünyada eşi?
En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi,
__Tepeden yol bularak geçmek için Marmara’ya__
Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya.
Ne hayâsızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı!
Nerde__gösterdiği vahşetle “bu: bir Avrupalı”
Dedirir__yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi,
Varsa gelmiş, açılıp mahpesi, yahud kafesi!
Eski Dünya, Yeni Dünya, bütün akvâm-ı beşer,
Kaynıyor kum gibi, tufan gibi, mahşer mahşer.
Yedi iklimi cihânın duruyor karşında,
Ostralya’yla beraber bakıyorsun: Kanada!
Çehreler başka, lisanlar, deriler rengârenk;
Sâde bir hâdise var ortada: Vahşetler denk.
Kimi Hindû, kimi yamyam, kimi bilmem ne belâ…
Hani, tâûna da züldür bu rezil istîlâ!
Ah o yirminci asır yok mu, o mahlûk-u asîl,
Ne kadar gözdesi mevcûd ise hakkiyle sefîl,
Kustu Mehmetçiğin aylarca durup karşısına;
Döktü karnındaki esrârı hayâsızcasına.
Maske yırtılmasa hâlâ bize âfetti o yüz…
Medeniyyet denilen kahpe, hakikat, yüzsüz.
Sonra mel’undaki tahrîbe müvekkel esbâb,
Öyle müthiş ki: eder her biri bir mülkü harâb.
Öteden sâikalar parçalıyor âfâkı;
Beriden zelzeleler kaldırıyor a’mâkı;
Bomba şimşekleri beyninden inip her siperin;
Sönüyor göğsünün üstüne o arslan neferin.
Yerin altında cehennem gibi binlerce lâğam;
Atılan her lâğamın yaktığı: Yüzlerce adam.
Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer;
O ne müthiş tipidir: Savrulur enkaaz-ı beşer…
Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el, ayak,
Boşanır sırtlara vâdilere, sağnak sağnak.
Saçıyor zırha bürünmüş de o nâmerd eller,
Yıldırım yaylımı tufanlar, alevden seller.
Veriyor yangını, durmuş da açık sînelere,
Sürü halinde gezerken sayısız tayyâre.
Top tüfekten daha sık, gülle yağan mermîler…
Kahraman orduyu seyret ki bu tehdîde güler!
Ne çelik tabyalar ister, ne siner hasmından;
Alınır kal’a mı göğsündeki kat kat îmân?
Hangi kuvvet onu, hâşâ, edecek kahrına râm?
Çünkü te’sîs-i ilâhî o metîn istihkâm.
Sarılır, indirilir mevki-i müstahkemler,
Beşerin azmini tevkîf edemez sun’-u beşer;__
Bu göğüslere Hudâ’nın ebedî serhaddi;
“O benim sun’-u bedîim, onu çiğnetme!” dedi.
Âsım’ın nesli… Diyordum ya… Nesilmiş gerçek:
İşte çiğnetmedi nâmûsunu, çiğnetmeyecek.
Şühedâ göğdesi, bir baksana, dağlar, taşlar…
O, rükû olmasa, dünyâda eğilmez başlar,
Yaralanmış temiz alnından, uzanmış yatıyor;
Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor!
Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker!
Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i…
Bedr’in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi…
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
“Gömelim gel seni târîhe!” desem, sığmazsın.
Herc ü merc ettiğin edvara da yetmez o kitâb…
Seni ancak ebediyetler eder istîâb.
“Bu, taşındır” diyerek Kâbe’yi diksem başına;
Rûhumun vahyini duysam da geçirsem taşına;
Sonra gök kubbeyi alsam da, ridâ namiyle,
Kanayan lâhdine çeksem bütün ecrâmiyle;
Mor bulutlarla açık türbene çatsam da tavan,
Yedi kandilli Süreyyâ’yı uzatsam oradan;
Sen bu âvîzenin altında, bürünmüş kanına,
Uzanırken, gece mehtâbı getirsem yanına,
Türbedârın gibi tâ fecre kadar bekletsem;
Gündüzün fecr ile âvîzeni lebrîz etsem;
Tüllenen mağribi, akşamları sarsam yarana…
Yine bir şey yapabildim diyemem hâtırana.
Sen ki, son ehl-i salîbin kırarak savletini,
Şarkın en sevgili sultanı Salâhaddîn’i,
Kılıç Arslan gibi iclâline ettin hayran…
Sen ki, İslâmı kuşatmış, boğuyorken hüsran,
O demir çemberi göğsünde kırıp parçaladın;
Sen ki, ruhunla beraber gezer ecrâmı adın;
Sen ki, a’sâra gömülsen taşacaksın… Heyhât,
Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihât…
Ey şehîd oğlu şehîd, isteme benden makber,
Sana âgûşunu açmış duruyor PEYGAMBER.
SAFAHAT-Mehmet Âkif ERSOY-Merhum Üstad Mehmet Âkif
ERSOY’UN yazdığı yedi kitabı ve bunun dışında kalan şiirlerini ihtiva eder.
Eseri tertip eden: Ömer Rıza DOĞRUL 22. Baskı İnkılâp
Kitap evi Yayın Sanayii ve Ticaret A. Ş. Ankara Caddesi No: 95-İSTANBUL
ANKA OFSET A. Ş. Cağaloğlu Cemal Nadir Sokak No: 24
İstanbul-1987
Sayfa: 425, 426, 427’den bizzat tarafımdan
yazılmıştır.
Emin DEĞİRMENCİ
18 MART 2018-Pazar
