ÇANAKKALE
SAVAŞLARI-18.03.1915
Çanakkale
Savaşları, G. M. K. ATATÜRK’Ü anmadan düşünüle bilir mi? O’na; Silahlı
Kuvvetlerine; şehitlerimize sonsuz rahmet diliyorum. Birlik ve beraberlik
içinde olmalıyız. Çocuklarımıza doğruları öğretmeliyiz.
Birinci Dünya
Savaşında (1915) Osmanlı Devletinin, Çanakkale boğazını geçmek isteyen İtilâf
kuvvetleriyle yaptığı savaşlar. Bahriye Nazırı CHURCHİLL’İN teklifleri ve
İngiltere’nin ısrarıyla İtilâf devletlerince girişilen hareketin amacı, Rusya
ile doğrudan temasa geçmek, onlara silah ve malzeme yardımı yapabilmekti. Bu
yolla Süveyş kanalı ve Hint yolu üzerindeki Türk baskısı da kaldırılmış olacak;
savaşa katılmak istemeyen Balkan devletleri İtilâf devletleri yanında yer
almaya zorlanacaktı.
SAVUNMA
DÜZENLERİ: Yapısı bakımından, savunmaya elverişli olan boğaz, Türkler
tarafından mayınlanmıştı. Tabyalar toprak ve taştandı. Zırhlı veya betondan
tabya yoktu; ayrıca birçok sahte mevzi yapılmıştı. Savunma düzeni dış, orta ve
iç bölgeler olmak üzere üçe ayrılmıştı. Bunların kumandası Miralay CEVAT
Bey’deydi. Savaş ilanından birkaç gün sonra 03 KASIM 1914’de İngilizler,
SEDDÜLBAHİR ve KUMKALE tabyalarını topa tuttular. 19 ŞUBAT 1915’de boğazın dış
tabyaları tahrip edildi. Ayrıca karaya çıkarılan askerler tahrip işini
tamamladılar. Bu harekâtta Türkler 19 top kaybetti. Dış savunmanın düşmesi bazı
ülkelerde büyük yankılar yarattı. Bulgaristan çekingen bir durum aldı. İtalya
itilaf devletlerine meyletti. Yunanlıların İstanbul’a girmelerini istemeyen
Ruslar, 40000 kişilik yardımcı bir kuvvet göndermeyi teklif ettiler. Bunun
üzerine İngilizler ve Fransızlar, boğazları Ruslara vermeye vadettiler. Bundan
sonraki büyük taarruzun Marmara denizine geçmek amacıyla Fransız ve İngiliz
harp gemileri tarafından 18 MART 1915’de yapılması planlandı. Orta savunma
tabyaları, sürekli olarak bombardıman edildi. Dış hatlara komandolar çıkarıldı.
Boğazdaki mayın tarama ve temizleme işi başarıyla yürütüldü. Fakat 7-8 MART
gecesi Yüzbaşı HAKKI Bey kumandasındaki NUSRET Mayın gemisi, karanlık limana
sezdirmeden tekrar mayın döşedi. İtilaf kuvvetlerinin 16 harp gemisi 18 MART
1915’de boğaza girerek tabyaları ateşe tuttular. Gerek mayınlar ve gerekse
bataryaların atışları ile İtilaf kuvvetleri, birçok gemi kaybederek geri
çekildi.
18 MART hücumu,
Çanakkale’nin karadan yardım görmedikçe geçilemeyeceğini gösterdi. Bunun
üzerine İngiliz, Fransız ve ANZAC’LARDAN (Avusturalya, Yeni Zelenda ordusu)
kurulan 70000 kişilik kuvvet, 25 Nisan 1915’de SEDDÜLBAHİR ve ARIBURNU
bölgelerinde karaya çıkarıldı. Düşman kuvveti, 109 harp ve 308 taşıt gemisi ve özel
çıkarma araçlarıyla denizden desteklenmekteydi. Bu çıkarmaya karşı savunma
görevi 5. Orduya verildi.
İlk çıkarmalar
SEDDÜLBAHİR, ARIBURNU ve KUMKALE’YE yapıldı. Bazı yerlerde başarı kazanan
düşman, kesin sonuca gidemedi. SEDDÜLBAHİR ve ARIBURNU’NU almayı başaramadı.
Binbaşı MAHMUD Bey idaresindeki Türk kuvvetleri, düşmanın iç bölgelere
sızmasını engelledi. İlk çıkarma günü, 19. TÜMEN Kumandanı, Mustafa Kemal Bey
(ATATÜRK), 17. Piyade alayını, CONKBAYIRI’NA vaktinde yetiştirerek, KOCAÇİMEN
Tepesinin düşman eline geçmesini önledi. Düşman, 25 NİSAN 1915 harekâtında
büyük kayba karşılık, küçük bir Köprübaşı elde edebildi, orada tutundu. Türk
kuvvetleri gecenin karanlığından faydalanarak, düşmanı denize dökmek istediyse
de bu harekâtta yer alan Arap askerlerinin başarısızlığı ve çıkarttıkları
gürültü, buna imkân vermedi. Öte yandan, 15000 kişilik ANZAC kuvveti de karaya
çıkartılmıştı. Aynı günlerde düşman, SAROS Körfezine, BEŞİKE limanına gösteriş
çıkarmaları yaptı. Sonraki günlerde de, ALÇITEPE ve ARIBURNU’NDA, KOCAÇİMEN
Tepesini elde etmek için harekete geçti. Fakat 5. Ordu kuvvetleri, büyük
kayıplara rağmen düşmanı püskürttü. Bu arada yapılan SEDDÜLBAHİR, ARIBURNU ve
deniz savaşları çok kanlı geçti. Düşman SEDDÜLBAHİR’E 26 NİSAN günü top
ateşiyle hücuma başlamıştı. 01 MAYIS gecesinde ve daha sonraki günlerde 17000
kişilik Türk kuvveti karşı saldırıya geçti. Fakat bunda başarı kazanılamadı.
Türkler 16000 kayıp verdiler. İngilizlerin kaybı 14000 kişiydi.
Düşmanın ikinci
hücumu, 06 MAYIS ile 08 MAYIS arasında ALÇITEPE’YI ele geçirmek için oldu.
Birkaç kere siperlere giren Fransızlar püskürtüldü. Sadece birinci hat
siperleri düşman elinde kaldı. 26 NİSAN’DA ve daha sonraki günlerde denizde
savaşlar oldu. Türklerin NURULBAHİR gemisi battı. GÜLCEMAL vapuru yara aldı.
Buna karşılık İtilaf kuvvetlerinin GOLİATH zırhlısı batırıldı.
14 MAYIS’TA
İngiliz Harp Komitesi savaşa devam kararı aldı ve İngiliz kabinesinde bazı
vekiller değiştirildi. 18 MAYIS’A kadar önemli çarpışma olmadı. Haziran ayında
kanlı siper muharebeleri yapıldı. 04 HAZİRAN’DA 50000 kişilik Fransız ve
İngiliz ordusu 25000 kişilik Türk ordusu üzerine, top ateşi desteğinde taarruza
geçti. Taarruzda, zırhlı araçlar da kullanıldı. Bu hücum, ÇANAKKALE’DEKİ en
kanlı muharebe oldu. Düşman, bazı Türk siperlerine girdi. 09 TEMMUZ’DA
SEDDÜLBAHİR kumandanlığına, VEHİP Paşa getirildi. Biraz sonra KEREVİZDERE
savaşları başladı. Çıkarmanın başlamasından 70. İnci güne kadar Türk ordusu,
100000 kayıp verdi. Her şeye rağmen, düşman ilerlemeyi başaramadı, yeni bir
çıkarma yapmaya karar verdi. Amaç, ANAFARTALAR platosunu ve KOCAÇİMEN’İ ele
geçirmekti. Taze kuvvetler AĞUSTOS başında SUVLA kıyılarına baskın halinde
çıkarma yaptılar. Bunun üzerine MUSTAFA KEMAL’İN (ATATÜRK) 28. Ve 41. İnci alaylar
10 AĞUSTOS’TA hücuma hazırlandı. Kumandanın kısa bir konuşmasından sonra… Şöyle
ki
İşte Mustafa
Kemal’in kendi cümleleriyle o anı: “Bu esnada CONKBAYIR’IN güneyindeki 261
rakımlı tepeden sahilin gözetleme ve korunmasıyla görevli olarak, orada bulunan
bir müfreze askerinin CONKBAYIRI’NA doğru koşmakta, kaçmakta olduğunu gördüm.
Bu askerlerin önüne kendim çıkarak,
__. Niçin
kaçıyorsunuz? Dedim.
__. Efendim
düşman! Dediler.
__. Nerede?
__. İşte! Diye
261 rakımlı tepeyi gösterdiler.
Kaçan askerlere:
__. Düşmandan
kaçılmaz! Dedim.
__. Cephanemiz
kalmadı! Dediler.
__. Cephaneniz
yoksa süngünüz var. Dedim. Ve bağırarak bunlara süngü taktırdım. Yere yatırdım.
Aynı zamanda CONKBAYIRI’NA doğru ilerlemekte olan piyade alayı ile dağ
bataryasının yetişebilen askerlerinin “Marş, marşla” benim bulunduğum yere
gelmeleri için yanımdaki emir subayını geriye yolladım. Bu askerler, süngü
takıp yere yatınca, düşman askerleri de yere yattı. Kazandığımız an bu andır.”
“Ben size
taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman
zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar kaim olabilir.”
İşte MUSTAFA
KEMAL ATATÜRK’ÜN bu konuşmaları savaşı kazanmamızda çok büyük bir payı vardır.
Evet, MUSTAFA
KEMAL ATATÜRK’ÜN kısa bir konuşmasından sonra süngü hücumu başladı. Düşman,
siperlerinde bastırıldı. Türkler ŞAHİNSIRT’A kadar ilerledi. Savaş sırasında
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN göğsüne bir şarapnel parçası çarptı. Neyse ki göğsünde
bulunan köstekli saat onun ölmesini engelledi. Böylece, Allah, O’na gazilik
mertebesini bağışlamıştır. Bundan sonra adına GAZİ kelimesi konulmuştur.
Düşman, GAZİ
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN yönettiği bu harekette ağır kayıplar vererek
püskürtüldü.
1915 Yılının
Sonbahar ayları kanlı, fakat sonuç alınamayan çarpışmalarla geçti. Türk
Başkumandanlığı 1. Orduyu GELİBOLU’YA yolladı. Böylece Türk Ordusu 21 Tümene
çıktı. Başlangıçta 3 gün içinde ÇANAKKALE BOĞAZINI geçeceklerini sanarak
giriştikleri savaşı bir an önce sonuçlandırmak isteyen İtilâf devletleri, yeni
kuvvetler sağlamaya çalıştılarsa da sonuç alamadılar. General CHARLES MONROE,
ÇANAKKALE’NİN boşaltılması gereğini belirten bir rapor verdi. Bunun üzerine 05
ARALIK tarihinde iki İngiliz tümeni SELÂNİK’E gönderildi. KASIM ayında başlayan
kar ve yağmur fırtınası, siperlerde birçok askerin boğulmasına sebep oldu. Bu
felâkette düşmanın kaybı da çoktu.
Limanda birçok
küçük gemi battı. Neticede çıkarma sahaları düşman tarafında boşaltıldı.
Gizlice yapılan boşaltma hareketi sonucu OCAK 1916’da GELİBOLU yarımadası
tamamen bırakılmış oldu. Bu arada bazı çarpışmalar da oldu. ANAFARTALAR ve
ARIBURNU çekilmesi sırasında dikkati dağıtmak için düşman, 19 ARALIK günü
SEDDÜLBAHİR bölgesine saldırdı. Buraya döşenmiş olan mayınlar, Türklerin
düşmanı takibine imkân vermedi.
ÇANAKKALE,
Birinci Dünya Savaşında Türkiye’nin çarpıştığı on cepheden biriydi. Türk Kara
Ordusu savaş, araç ve gereçleri bakımından çok zayıftı. Burada görev alan Türk
Deniz Kuvvetleri, 1911-1912 İtalyan ve 1912-1913 Balkan Savaşlarında yıpranmış
durumdaydı. Savaş sırasında Türkiye müttefiklerinden beklediği yardımı
göremedi. Sadece ALMAN Subayları, Türk Subayları yanında görev aldılar.
AVUSTURYA’NIN yardımı iki bataryadan ibaret kaldı. Beklenen silah ve malzeme
yardımı sağlanmasaydı sonuç daha farklı olabilirdi.
ÇANAKKALE
SAVAŞLARI Sekiz buçuk ay (8,5) sürdü. Türk Ordusunun karşı koymasıyla,
ÇANAKKALE, IRAK, FİLİSTİN cephelerinde bir milyona yakın İngiliz ve Fransız
askeri batıdaki ana cephelerinden uzak tutulmuş oldu. Savaşlar, iki taraf için
büyük kayıplara sebep oldu.
İtilâf
Devletleri ÇANAKKALE’YE önce 70000 kişi göndermişlerdi. Sonradan bu kuvvet
500000’e çıkarıldı. Bunun 400000’i İngiliz, 79000’i Fransız ordusundandı.
İngilizlerin kaybı 115000’i ölü, yaralı, esir ve memleketine gönderilen 90000’i
hasta olmak üzere 205000 idi. Fransızların kaybı 47000’di. Türklerde ise ölü,
yaralı ve hasta sayısı 252300’ü buldu.
Allah,
Türkiye’mize böyle bir savaş bir daha göstermesin.
Onun için
bugünden itibaren Türkiye genelinde 7’den 70’ine kadar bütün bireylerin birlik
ve beraberlik içinde yaşamalarına sağlamak gerekmektedir. Bu birlik ve
beraberliği, ta gönülden arzulayarak uygulamaya geçmeliyiz. Bunu da elbette
SİYASİLERİMİZİN yapmaları elzemdir.
ÇANAKKALE
SAVAŞLARI KUTLAMASINI, SADECE BİR GÜNE SIĞDIRMAK OLMAZ. BÜTÜN İLKÖĞRETİM
OKULLARINDA GÖRSEL OLARAK HER GÜN ANLATILMALIDIR. ÇÜNKÜ ÇOCUKLARIMIZ DAİMA
GERÇEKLERİ BİLMELİDİR.
Herkese sıhhat;
huzur; neş’e dolu mutlu yarınlar temenni ederim.
Yukarıdaki yazı:
MEYDAN LAROUSSE cilt 4. 348, 349’u sayfalardan bizzat tarafımdan not alınmıştır.
Atatürk’ün konuşmasını ben sadece örnek olsun diye yazdım.
Udi Emin
Bey-Emin DEĞİRMENCİ-18.03.2019-Pazartesi-ÇUKUROVA
ÇANAKKALE
ŞEHİTLERİ İÇİN
Şühedâ gövdesi
bir baksana, dağlar, taşlar…
O, rükû olmasa,
dünyâda eğilmez başlar,
Yaralanmış temiz
alnından, uzanmış yatıyor;
Bir Hilâl
uğruna, Yâ Rab, ne güneşler batıyor!
Ey, bu topraklar
için toprağa düşmüş asker!
Gökten ecdâd
inerek öpse de pâk alnı değer.
Ne büyüksün ki
kanın kurtarıyor Tevhîd’i…
Bedr’in
aslanları ancak bu kadar şanlı idi…
Sana dar
gelmeyecek makberi kimler kazsın?
“Gömelim gel
seni târihe!” Desem, sığmazsın.
Hercümerç
ettiğin edvâra da yetmez o kitâb…
Seni ancak
ebediyyetler eder isti’âb.
“Bu, taşındır”
diyerek Kâbe’yi diksem başına;
Rûhumun vahyini
duysam da geçirsem taşına;
Sonra gök
kubbeyi alsam da ridâ nâmiyle,
Kanayan lâhdine
çeksem bütün ecrâmiyle;
Mor bulutlarla
açık türbene çatsam da tavan,
Yedi kandilli
Süreyyâ’yı uzatsam oradan;
Sen bu âvîzenin
altında, bürünmüş kanına,
Uzanırken, gece
mehtâbı getirsem yanına
Türbedârın gibi
tâ fecre kadar bekletsem;
Gündüzün, fecri
ile âvîzeni lebrîz etsem;
Tüllenen
mağribi, akşamları, sarsam yarana…
Yine bir şey
yapabildim diyemem hâtırana.
Sen ki, son
ehl-i salibin kırarak savletini,
Şarkın en
sevgili sultanı Salâhaddîn’i,
Kılıç Arslan
gibi iclâline ettin hayran…
Sen ki, İslâmı
kuşatmış, boğuyorken hüsran,
O demir çemberi
göğsünde kırıp parçaladın;
Sen ki, ruhunla
beraber gezer ecrâmı adın;
Sen ki, a’sâra
gömülsen taşacaksın… Heyhât,
Sana gelmez bu
ufuklar, seni almaz bu cihât…
Ey şehîd oğlu
şehîd, isteme benden makber,
Sana âgûşunu
açmış duruyor Peygamber.
Mehmet Akif
ERSOY-(“Asım”-)
SAFAHAT 22.
BASKI
Sayfa: 426, 427-
Bizzat
tarafımdan not alınmıştır.
Emin DEĞİRMENCİ
18.03.2019-Pazartesi-ÇUKUROVA
