ÇOCUK OLMA HAKKI
NEDİR?
YouTuber kuşağı: Çocuk olma hakkı elinden alınan çocuklar
Ailelerinin YouTube üzerinden özel anlarını paylaştığı
çocuklar milyonlarca kez izlenirken bu, hem çocuk YouTuber’lar hem de onları
izleyip kendilerine rol model olarak alan çocuklar için sakıncalı.
Prenses
Elif (7), Fatih Selim (3), Oyuncu Yusuf (5), Ceylin (9)… Yaşları 3-9 arasında
değişen bu çocuklar, video paylaşım platformu YouTube’da kendi özel anlarını
paylaşan ve milyonlarca aboneye ulaşan çocuklardan sadece birkaçı.
YouTube,
son yıllarda yayın politikası ve özellikle çocuklar üzerindeki etkisi nedeniyle
eleştiriliyor. Çocuk Koruma Programı kapsamında, platformda görüntü
oluşturabilmek için 13 yaş sınırı olsa da anne babasının bilgileri üzerinden ya
da yanlış bilgilerle hesap oluşturan çok sayıda çocuk var. Bugün tıklanma ve
beğeni sayısına göre kazancı milyonlarca doları bulabilen çocuk YouTuber’ların
sayısı ise giderek artıyor.
YouTube çocuk parkı mı?
Günümüzde
çocuklarına yemek yedirebilmek, özel işlerini yapmak ya da kendilerine vakit
ayırabilmek için çocuklarını YouTube’un karşısında bırakan anne ve baba sayısı
oldukça fazla. Peki, çocukların YouTube’u tüketici ya da üretici olarak
kullanması ne kadar doğru?
Pedagoji
Derneği’ne göre hem çocuk YouTuber’lar hem de bu içerikleri sıklıkla izleyen
çocuklar zarar görüyor.
Psikolojik
Danışman Perin Akkavuk, YouTube veya tablet gibi kanalların çocuk bakıcılığı
için kullanılmasının sayısız zararları olduğunu belirterek "Ailelerin bu
kanalları kullanmak yerine çocukları ile kaliteli zaman geçirmeleri, sohbet
etmeleri, çocuklarının hislerini, hayallerini konuşarak sağlıklı bireyler
olarak yetişmelerine destek olmaları gerekiyor" diyor.
'Bağımlılık yapıyor '
Çocukların
YouTube izlemesi, anne babalar tarafından kısa vadede eğleniyor ya da sakin
kalıyor diye tercih edilebilse de bu durum, uzun vadede ciddi psikolojik
sorunlara yol açabiliyor.
Akkavuk’a
göre çocuklar YouTube’da çok fazla vakit geçirdiklerinde büyüdükçe sosyalleşememe ye başlıyorlar. Ekran karşısında geçirdikleri süreye ve başka
etkilere de bağlı olarak bağımlılık geliştiriyorlar. Gerçek dünyadan kopuk
olarak sanal bir dünyanın içinde yaşamlarını sürdürüyorlar.
Çocukların
YouTube’da kendileri için zararlı olabilecek içeriklere erişmemesi için ise
öncelikle kısıtlı modun açılması önem taşıyor. Ancak bu tek çözüm değil.
ABD ceza kesti
Temmuz
ayında ABD hükumeti YouTube’a, 13 yaşından küçük çocuklara esasen yetişkinleri
hedeflemesi gereken video içerikleri sunduğu gerekçesiyle ağır bir ceza kesti.
Uzmanlar, çocukların YouTube ile kontrolsüzce baş başa bırakılmaması gerektiği
görüşünde. Çünkü ilk bakışta çocuklara uygun gibi görünen içerikler şiddet,
korku ya da cinsellik içerebiliyor.
Pedagoji
Derneği, küçük yaştaki çocukların YouTube’da korku, şiddet ve cinsellik içeren
içeriğe maruz kalmasının, beyin gelişiminin en hassas olduğu bu dönemde, uyku
problemleri, anksiyete, depresyon, fobiler ve konuşma bozuklukları gibi birçok
probleme yol açabildiğini vurguluyor.
Çocuklar
YouTube izlerken önemli tehlikelerden biri de maruz kalınan reklamlar.
Perin
Akkavuk, çocukların YouTube’da videodan videoya geçerken ya da çocuk YouTuber’ların
destekleyicileri uygun ürettiği içerikleri izlerken reklama maruz kalabildiğini
söylüyor.
Reklam amaçlı kullanılıyor
YouTube
kanalı açmak son dönemin en popüler iş alanlarından biri. YouTube
içeriklerinden izlenme sayısına göre gelir elde edilmesi, birçok anne babanın
çocukları adına YouTube kanalı açmasına neden oldu. Çocuk YouTuber’ların
aileleri aracılığıyla ürettiği içeriklerin kalitesi ise tartışmalı.
13
yaş altındaki çocuklara ve özellikle bebeklere yönelik içerikler mercek altına
alındığında, çoğu içerikte bisküvi, şekerleme, oyuncak vb. firmalardan reklam alındığı
ve bu ürünlere uygun çok sayıda içerik üretildiği gözleniyor.
Konuya
dikkat çeken Pedagoji Derneği, tıklanma, beğenilme sayısına göre firmalardan
reklam alan, çocuklarının özel anlarını paylaşarak bunu sürekli hale getiren
anne babaların çocuklarına zarar verdiğini vurguluyor.
Perin
Akkavuk ise bu durumu çocuk istismarı olarak tanımlıyor. Akkavuk’a göre öne
çıkma arzusu, para kazanma isteği gibi sebeplerle çocuklarının videolarını
YouTube kanallarına yükleyen anne babalar, farkında olmadan çocuklarını
istismar ediyor.
'Beğenilme arzusu öne çıkıyor'
Çocukların
kendi videolarını çekip koymaları da duygusal yönden zarar verici oluyor. Kendi
kimliklerini ortaya koyuş biçimi, bir maskeleme ve beğenilme üzerine oluşmaya
başlıyor. Daha fazla beğeni alabilmenin yollarını bulmaya odaklanıyorlar ve
kendileri ile bağlantılarını kaybetmeye başlıyorlar. İstedikleri oranda beğeni
almazlarsa büyük hayal kırıklıkları yaşıyorlar. En önemlisi de dışarıdan
alacakları geri bildirim ve beğeni üzerine hayatlarını kurmaya çalışıp
derinlerde mutsuzluk yaşıyorlar. Çocuk YouTuber’ları izleyen diğer çocuklar da
bu çocuklara özenmeye başlıyor. Orayı gerçek bir dünya olarak anladıkları için
bir şekilde kendilerini yetersiz olarak algılıyorlar.
Markette şeker çikolata alışverişi
‘Dans
Eden Yeşil Uzaylı' adlı videonun 2018’in en çok izlenen videosu olması ve şu
ana kadar 41,5 milyonun üzerinde izlenmesi, YouTube’un çocuklar arasında ne
kadar popüler olduğunun bir göstergesi. Prenses Elif ise toplamda 2,4 milyar
kez izlenme sayısıyla 2018’de Türkiye'nin en çok izlenen çocuk YouTuber'ı oldu.
Şu anda 3 milyondan fazla abonesi olan Prenses Elif adlı kanalda Cumartesi
yayınlanan son videoda Elif Migros’ta bayram şekeri ve çikolata alışverişi
yapıyor. Yine bir çocuk YouTuber’a ait Salih Reis'in Dünyası isimli kanalda
ailenin önce küçük bir evdeyken son hazırladıkları içeriklerde lüks bir villada
yaşıyor görünmesi de ayrı bir tartışma konusu.
YouTube
üyelerinin istatistiklerini tutan Social Blade’in rakamlarına göre YouTuber
çocukların ya da çocukların ailelerinin bu işten kazançları oldukça yüksek.
2018 için açıklanan istatistiklere göre abone sayısı 5,1 milyon olan Oyuncak
Avı TV’nin aylık tahmini kazanç Aralığı 57-921 bin dolar arasında değişiyor.
Araştırmada 2018'de 519 bin aboneli Fatih Selim Tube adlı kanalın tahmini aylık
kazancı 22-354 bin dolar. Prenses Elif kanalının 21-350 bin dolar, Oyuncu
Yusuf'un 17-273 bin dolar, Ceylin'in 17-285 bin dolar. Prens Yankı’nın 10-158
bin dolar, Rüya’nın Çiftliği kanalının 7-120 bin dolar, Oyuncak Oynuyorum
kanalının 49-795 bin dolar olarak kaydediliyor.
'Mahremiyet alanı ihlal ediliyor'
Pedagoji
Derneği, bu şekilde en basitinden çocuğun mahremiyet alanının ihlal edildiği
görüşündedir. Dernek "Çocuk olmanın doğal hakkı elinden alınan çocuk,
beğenilmek, daha fazla görüntülenme sayısına ulaşılmak için kendisinden
beklenilen performansı gösteren bir performans sanatçısına dönüşüyor. Doğal
büyüme, kendi özgün kişiliğini oluşturma gibi gelişim süreçlerinden mahrum
kalıyor" diyor.
YouTube’da
eğitici içerikler de olduğuna dikkat çeken uzmanlar, ailelerin yine de buna bir
süre sıralaması getirmesinde fayda görüyor.
Pelin Ünker
© Deutsche Welle Türkçe
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder